Het terugdringen van onnodige verwijzingen voor degeneratieve knieklachten

Interview

Het terugdringen van onnodige verwijzingen voor degeneratieve knieklachten

Sinds 2014 adviseert de Nederlandse Orthopaedische Vereniging in haar richtlijn een conservatief beleid bij degeneratieve knieklachten. Dit geeft betere behandelresultaten dan operatief ingrijpen. Orthopeden zijn sindsdien massaal gestopt met het uitvoeren van kijkoperaties bij degeneratieve knieën. Op de afdeling Orthopedie van het MUMC+ in Maastricht signaleren zorgprofessionals dat huisartsen onvoldoende zijn meegenomen in deze ontwikkeling. Gevolg? Huisartsen blijven onnodig patiënten verwijzen naar de tweede lijn. Het MUMC+ bedacht daarom een strategie om onnodige verwijzingen bij degeneratieve knieklachten door de huisarts terug te dringen.

Dit is een weergave van het interview met ANIOS/onderzoekster Astrid van Montfoort en orthopedisch chirurg Tim Boymans, werkzaam op de afdeling Orthopedie van het MUMC+ in Maastricht. Ze vertellen over hun Doen of laten?-project ‘Het terugdringen van verwijzingen bij degeneratieve knieklachten’. Onder degeneratieve knieklachten vallen naast knieartrose ook degeneratieve meniscusletsels’.

Aanleiding

”Bij de introductie van de orthopedische richtlijn in 2014 was de huisarts niet betrokken. Gevolg is dat wij orthopeden massaal gestopt zijn met het uitvoeren van kijkoperaties bij degeneratieve knieën, maar de huisarts, die onvoldoende op de hoogte is van deze ontwikkeling, nog vrolijk blijft doorverwijzen.
We ontvangen nog regelmatig verwijzingen van huisartsen die klinken als: 70-jarige man, waarschijnlijk meniscusprobleem, graag operatie” aldus Tim Boymans.

Hij vervolgt: “Nu ontvangen we natuurlijk iedereen allerhartelijkst die door hun huisarts wordt verwezen, ook voor degeneratieve knieklachten. We beluisteren het verhaal van de patiënt en onderzoeken ook de knie, maar we gaan niet opereren. Het is bewezen dat behandeling van deze klachten het beste plaats vindt in de eerste lijn. Die tijd kunnen we beter inzetten voor zorg die wel in de tweede lijn thuis hoort.”

Gepaste zorg

“Bovendien”, licht Tim toe, “is dit nodig met het oog op de toekomst. De afdeling orthopedie van het Maastricht UMC+ vervult, als enige ziekenhuis in Maastricht, de rol van zowel een tweede- als een derdelijnscentrum. Knelpunten bij orthopedische aandoeningen zijn de toegankelijkheid en de oplopende zorgkosten: klachten van het bewegingsapparaat zijn nu al het op één na meest voorkomende probleem bij de huisarts. De prevalentie van deze klachten zal de komende twintig jaar naar verwachting verdubbelen en bij ongewijzigd beleid gaat dit leiden tot lange wachtlijsten en een toenemend beslag op het beschikbare zorgbudget in de regio. Het verlenen van gepaste zorg is dan ook een belangrijk aandachtspunt op onze afdeling.”

Astrid verduidelijkt: “Omdat wij niet opereren bij deze klachten is dit een onnodige verwijzing, en bij de patiënt wordt de verkeerde verwachting gewekt. De huisarts heeft het probleem correct onderkend, maar de sleutel tot een behandeling ligt niet bij ons. Die ligt bij de huisarts zelf in de vorm van fysiotherapie, voldoende tijd geven aan herstel, al dan niet met pijnstilling of een injectie in de knie. Pas als er sprake is van slotklachten kan een verwijzing zinvol zijn.”

Tim: “Om de rol van behandelaar in te kunnen vullen moet de huisarts wel goed geïnformeerd zijn en de mogelijke alternatieven kennen. Wij richten ons in dit project daarom op twee pijlers:

1. Scholing:
Met de ontwikkeling van een geaccrediteerde nascholing informeren we huisartsen over de richtlijn die wij hanteren en wat het beste beleid is bij degeneratieve knieklachten.

2. Middelen:
Met middelen als een patiënten folder en een animatie op thuisarts.nl, geven we de huisarts tools in handen om met een patiënt in gesprek te gaan over de juiste behandeling.

In dit project gaat het over doen of laten, en iets meer laten dan doen. Het laten richt zich dan op de huisarts om patiënten met degeneratieve knieklachten niet meer door te verwijzen naar de tweede lijn. Het doen is het aanbieden van alternatieven zodat de patiënt wel de juiste behandeling krijgt voor zijn of haar klachten.”

Huisartsen bereiken

Astrid: “We richten ons met dit project op de huisartsen in Maastricht en omgeving, en het is steeds een uitdaging hen goed te bereiken. Via het netwerk en hun nieuwsbrief konden we de nascholingen goed onder de aandacht brengen. En we zijn ook heel blij met de animatie die we met Thuisarts hebben ontwikkeld en die nu beschikbaar is op de website Thuisarts.nl. Dit is een platform dat goed bezocht wordt en we weten dat we hiermee een goed middel in handen hebben om huisartsen (en patiënten) te bereiken. Dat dit bereik zelfs landelijk is, is mooi meegenomen. Maar aandacht vragen voor dit onderwerp is lastig: er zijn veel onderwerpen waar een huisarts mee te maken heeft, en er is een verhoogde werkdruk in Coronatijd.”

“Komende tijd gaan we het effect van onze interventie op de verwijzingen onderzoeken bij de huisartsen zelf. We bezoeken de huisartsen in de regio en gaan per praktijk het aantal verwijzingen in de tijd met elkaar vergelijken. Het plan is om in januari te starten met deze effectmetingen, maar met de huidige Corona besmettingsgolf is het afwachten of er tijd en ruimte is bij huisartsen om hun praktijk te kunnen bezoeken.”

De kracht van herhaling

Op de vraag of ze zelf in hun dagelijkse praktijk al iets van de interventie merken geeft Astrid aan: ‘Gisteren kreeg ik toevallig nog een telefoontje van een huisarts die een patiënt van 60 jaar had met een meniscusscheur op een MRI-scan. Hij wilde overleggen of we zo iemand nog opereren en dat was heel fijn, want toen kon ik uitleggen dat dit niet meer het geval is, mits er geen sprake is van slotklachten. Met één telefoontje is daarmee een verwijzing voorkomen. Of dit een gevolg is van onze interventie is natuurlijk niet helemaal te zeggen, maar het motiveert wel.’

Tim voegt hieraan toe: ‘Het is bekend uit onderzoek dat het doorbreken van gewoontes en routines lastig is. Ook bij huisartsen. Dat heeft tijd nodig en wat helpt is het verhaal consistent te herhalen en uit blijven dragen, elke dag opnieuw. Dus we blijven dit verhaal delen tot het zover is. In de spreekkamer, via onderwijs, thuisarts.nl en nieuwsbrieven als deze.’

Meer lezen

Penicilline-allergie, de allergie die meestal geen allergie is

Meer lezen